نقد کتاب “الحاد جدید” اثر حمیدرضا شاکرین
این کتاب که به نقد رویکردهای نوین در فیزیک و زیست‌شناسی به عنوان چالش‌های دینی می‌پردازد، و یکی از آثار مهم در حوزه فلسفه دین است.
نویسنده در بخشی از کتاب به نقل از “جان لنوکس” می‌پردازد که دیدگاه بسیار جالبی را در مورد نقش قوانین طبیعی و چرایی وجود جهان ارائه می‌دهد. لنوکس معتقد است قوانین طبیعی صرفاً چگونگی رخدادهای فیزیکی را توصیف می‌کنند و به سؤالاتی همچون “چرا جهان وجود دارد؟” پاسخ نمی‌دهند.
برای درک بهتر این موضوع، نویسنده مثالی از موتور جت می‌زند. اگر بخواهیم موتور جت را تبیین کنیم، آیا باید به مخترع آن، آقای فرانک ویتل، اشاره کنیم یا صرفاً به قوانین فیزیکی حاکم بر عملکرد آن بسنده کنیم؟ پاسخ واضح است: برای یک تبیین کامل، به هر دو سطح از تبیین نیاز داریم. قوانین فیزیکی به ما می‌گویند که موتور جت چگونه کار می‌کند، اما نمی‌توانند توضیح دهند که چرا و چگونه این موتور ساخته شده است.
نکات قابل توجه در این بخش از کتاب:
- تفاوت بین چگونگی و چرایی: لنوکس به خوبی تفاوت بین توصیف چگونگی رخدادها (توسط قوانین طبیعی) و تبیین چرایی وجود آنها (که نیازمند عامل فراطبیعی است) را مشخص می‌کند.
- کامل بودن تبیین: نویسنده تأکید می‌کند که برای یک تبیین کامل، به هر دو سطح از تبیین نیاز داریم؛ هم تبیین علمی (با استفاده از قوانین طبیعی) و هم تبیین فلسفی (با در نظر گرفتن عامل آفریننده).
- نقد رویکردهای مادی‌گرایانه: این مثال نشان می‌دهد که رویکردهای مادی‌گرایانه که صرفاً به قوانین طبیعی بسنده می‌کنند، نمی‌توانند به همه سؤالات اساسی پاسخ دهند.
پرسش‌هایی برای بحث:
- آیا شما با دیدگاه لنوکس موافق هستید؟
- آیا می‌توان بین علوم طبیعی و دین مرز مشخصی قائل شد؟
- آیا وجود قوانین طبیعی لزوماً دلالت بر وجود یک قانون‌گذار دارد؟
برای شرکت در این کلاس به صورت آن لاین از این لینک استفاده نمایید
توجه: در جلسه آینده به بررسی عمیق‌تر این موضوع و نقدهای دیگر بر کتاب خواهیم پرداخت.
